Bất cứ bệnh lý nào trong khi mang thai cũng có thể tác động đến thai nhi. Do đó, nhiều mẹ bầu bị viêm đại tràng rất lo lắng về vấn đề này. Tuy nhiên với sự giám sát cẩn thận của bác sĩ tiêu hóa, bác sĩ sản khoa, hầu hết phụ nữ bị viêm đại tràng đều có thai kỳ khỏe mạnh. Vậy điều trị như thế cho an toàn, hãy cùng Daitrangcothat.vn tìm hiểu vấn đề này nhé!
Mục lục
Triệu chứng viêm đại tràng ở bà bầu
Triệu chứng viêm đại tràng trong thai kỳ thường dễ nhầm lẫn với những biểu hiện bình thường của thai nghén. Vì vậy, nhiều mẹ bầu chủ quan mà bỏ qua những cơn bùng phát bệnh dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
Sau đây là một số dấu hiệu cảnh báo như:
- Đau bụng: triệu chứng điển hình, đặc điểm là đau dọc theo khung đại tràng, cơn đau quặn thắt hoặc âm ỉ.
- Đi ngoài 3 – 5 lần/ngày, thậm chí nhiều hơn. Phân đầu rắn đuôi nát hoặc nhỏ dẹt, có thể dính máu hoặc chất nhầy.
- Đầy hơi, chướng bụng.
- Chán ăn, suy nhược, mệt mỏi.
Ảnh hưởng của viêm đại tràng tới thai nhi?
Viêm đại tràng là bệnh lý đường tiêu hóa khiến cơ thể khó hấp thu các chất. Bệnh bùng phát trong khi mẹ mang thai sẽ khiến nhiều mẹ bầu sụt cân đột ngột và có nguy cơ suy dinh dưỡng. Vì vậy không cung cấp đủ chất cho thai nhi phát triển dẫn tới sinh non hoặc bé nhẹ cân hơn bình thường.
Một số biến chứng khác cũng có thể xảy ra ngay cả khi không xuất hiện cơn bùng phát bệnh trong thai kỳ:
- Sẩy thai.
- Sinh non.
- Biến chứng trong lúc chuyển dạ, sinh nở.
Con sinh ra từ ba mẹ bị viêm đại tràng có thể cũng mắc bệnh trong tương lai. Nếu cha hoặc mẹ bị bệnh crohn hoặc viêm loét đại tràng (2 bệnh viêm ruột chính gây viêm đại tràng) thì tỷ lệ trẻ phát triển bệnh là 2 – 9%. Nếu cả cha và mẹ đều mắc bệnh, con số này lên tới 36%.
Điều trị viêm đại tràng an toàn khi mang thai
Điều trị bằng thuốc
Khi dùng bất cứ loại thuốc nào trên phụ nữ mang thai cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ vì chúng có thể tác động xấu tới thai nhi. Ở hầu hết các trường hợp, sau khi cân nhắc giữa lợi ích ở mẹ và nguy cơ gây ra cho bé, việc sử dụng thuốc điều trị viêm đại tràng được chỉ định duy trì trong cả thời kỳ mang thai. Tuy nhiên, một số loại thuốc và liều lượng có thể bị thay đổi. Các thuốc thường được sử dụng bao gồm:
Aminosalicylat: sulfasalazine và các hợp chất 5-ASA khác như mesalamine, balsalazide, olsalazine. 5-ASA không gây hại cho thai nhi hoặc làm tăng tác dụng không mong muốn. Nhưng sulfasalazine thường gây buồn nôn, ợ chua và làm giảm nồng độ acid folic nên mẹ bầu cần bổ sung thêm ít nhất 2mg acid folic/ngày.
Corticoid: prednisone và các corticosteroid khác gây một số ảnh hưởng tới thai nhi như gia tăng tỷ lệ hở hàm ếch, ức chế vỏ thượng thận ở trẻ sơ sinh. Vì vậy, tốt nhất là mẹ bầu không dùng steroid trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Nếu bắt buộc phải sử dụng, bác sĩ sẽ cố gắng giảm đến liều tối thiểu nhưng vẫn có tác dụng.
Thuốc điều hòa miễn dịch như azathioprine, 6-mercaptopurine, methotrexate và cyclosporine A. Trong đó, cyclosporine A có nguy cơ thấp trong thời kỳ mang thai nếu sử dụng theo đúng liều tiêu chuẩn. Mẹ bầu cần tránh sử dụng methotrexate do có thể gây sẩy thai và dị tật bẩm sinh.
Thuốc sinh học như infliximab, adalimumab và certolizumab được coi là thuốc có rủi ro thấp. Chúng cũng không xuất hiện trong sữa mẹ. Tuy nhiên, nếu phụ nữ mang thai sử dụng adalimumab và infliximab vào cuối thai kỳ sẽ ảnh hưởng tới phản ứng miễn dịch ở trẻ sơ sinh. Vì vậy, bác sĩ thường tiêm liều cuối cùng vào giữa tam cá nguyệt thứ ba.
Thuốc kháng sinh: sử dụng kháng sinh trong khi mang thai, đặc biệt là 3 tháng đầu có thể gây khuyết tật, dị dạng… phụ thuộc vào loại, liều lượng và thời gian sử dụng. Khuyến cáo không nên dùng những thuốc này trong thai kỳ.
Thalidomide: gây dị tật bẩm sinh và tử vong cho thai nhi, chống chỉ định trong khi mang thai.
Sử dụng men tiêu hóa
Việc dùng các men tiêu hóa để bổ sung probiotics (lợi khuẩn) có thể an toàn cho phụ nữ mang thai. Khi bị đầy bụng quá, mẹ bầu có thể uống một số enzyme tiêu hóa như:
Lactomin: giúp bổ sung lợi khuẩn, cân bằng lại hệ vi sinh đường ruột. Cải thiện tình trạng tiêu chảy, táo bón do rối loạn tiêu hóa.
Probiotic for pregnancy & breastfeeding: cung cấp 23 tỷ lợi khuẩn thuộc các chủng khác nhau, không chứa lactose và gluten. Sản phẩm giúp hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ thống miễn dịch.
Bio Gaia: là probiotics có nguồn gốc từ sữa mẹ, chứa 100 triệu lợi khuẩn L. reuteri giảm tình trạng táo bón, đầy hơi, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và hấp thu các chất dinh dưỡng.
Áp dụng các bài thuốc dân gian
Sử dụng mật ong và nghệ vàng
Đây là 2 loại dược liệu được dùng từ lâu để chữa các bệnh viêm nhiễm. Hiện nay, nhiều công trình nghiên cứu chứng minh được tác dụng của mật ong và nghệ trong điều trị viêm đại tràng. Theo tạp chí Tiêu hóa & Gan mật, việc bổ sung curcumin (một chất có hàm lượng lớn trong nghệ) vào liệu pháp mesalamine làm tăng khả năng thuyên giảm bệnh viêm loét đại tràng đang hoạt động từ nhẹ đến trung bình.
Sử dụng mật ong trong viêm trực tràng cũng có hiệu quả tương tự như prednisolon. Hai loại này đều có tác dụng ngăn chặn quá trình hình thành các gốc tự do từ các mô bị viêm (1).
Cách thực hiện: Trộn mật ong với bột nghệ theo tỷ lệ 1:2, vo tròn lại thành viên nhỏ khoảng đầu ngón tay. Cho vào hộp thủy tinh, đậy kín để uống dần. Mỗi lần sử dụng 5 viên.
Dùng mật ong và mè đen
Theo nghiên cứu năm 2012, dầu mè giúp tăng tốc độ chữa lành các tế bào niêm mạc bằng cách ức chế quá trình viêm trong bệnh viêm đại tràng cấp tính. Loại hạt này còn có tác dụng nhuận tràng thích hợp cho người viêm đại tràng thể táo bón. Vì vậy, sự kết hợp mật ong và mè đen làm tăng hiệu quả điều trị.
Cách thực hiện: Mè đen rửa sạch đem sao chín, rồi giã nhỏ. Sau đó cho vào lọ thủy tinh, đậy kín. Trộn với mật ong theo tỷ lệ 2:1. Mỗi ngày sử dụng 2 lần, mỗi lần khoảng 1.5 thìa, nhai kỹ và nuốt từ từ để hấp thu được nhiều dưỡng chất.
Chế độ ăn uống giúp cải thiện viêm đại tràng cho bà bầu
Thực phẩm nên ăn
Bà bầu bị viêm đại tràng cần chế độ dinh dưỡng cân bằng và bổ sung vitamin đầy đủ hơn bình thường vì nhu cầu lúc này cần cho cả mẹ và bé mà cơ thể lại khó hấp thu. Nếu ăn 3 bữa mỗi ngày khiến mẹ bầu cảm thấy đầy bụng, khó tiêu thì nên chia nhỏ bữa ăn để đảm bảo thai nhi có đủ chất. Ngoài việc bổ sung bằng thực phẩm, phụ nữ mang thai mắc bệnh viêm đại tràng cần uống viên đa vi chất dinh dưỡng để phòng chống thiếu chất. Đồng thời sử dụng thêm acid folic, nhất là với mẹ bầu đang điều trị bằng sulfasalazin.
Sữa bà bầu thường gây đầy bụng tuy nhiên lại giàu dinh dưỡng và chất béo. Phụ nữ mang thai bị viêm đại tràng nên chuyển sang sữa tươi tách béo hoặc sữa chua. Mục đích uống sữa lúc này là cung cấp đạm và canxi. Sữa chua đã lên men lactose, đường bị thủy phân nên khi sử dụng sẽ không bị đầy bụng. Ngoài ra các loại sữa cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa, mẹ bầu cũng có thể uống mà không gây khó chịu.
Cá và những thực phẩm tanh khác như hải sản chứa hàm lượng cao chất dinh dưỡng cần thiết trong giai đoạn thai kỳ. Đây còn là nguồn cung cấp acid béo omega 3 tự nhiên giúp cải thiện triệu chứng viêm. Tuy nhiên mẹ bầu lại sợ ăn những món này do chúng thường gây đau bụng làm triệu chứng của bệnh viêm đại tràng nặng thêm. Do đó, không nên loại bỏ hẳn chúng ra khỏi bữa ăn. Ban đầu hãy ăn với lượng nhỏ, khi cơ thể dần dần thích nghi, các triệu chứng của bệnh thuyên giảm thì tăng từng chút một.
Đồng thời, phụ nữ mang thai bị viêm đại tràng cần bổ sung nhiều loại hoa quả tươi như dưa hấu, chuối chín, táo… giúp làm lành tổn thương đại tràng nhanh chóng. Chúng chứa hàm lượng vitamin và khoáng chất cao giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa bệnh tái phát.
Một chế độ ăn tốt luôn đi kèm với uống đủ nước mỗi ngày. Điều này giúp cơ thể mẹ bầu không bị táo bón và mất nước.
Gợi ý một số món ăn có lợi cho mẹ bầu bị viêm đại tràng:
1. Món cháo trái vải và hoài sơn
Chứng khó tiêu ở bà bầu bị viêm đại tràng có thể điều chỉnh bằng chế độ ăn uống giàu tinh bột lành mạnh như hoài sơn, khoai lang… Các dược liệu này còn giúp cải thiện các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng và buồn nôn.
Hoài sơn chứa nhiều chất xơ nên ngăn ngừa táo bón, đảm bảo nhu động ruột hoạt động trơn tru. Với thành phần diosgenin làm tăng số lượng các lợi khuẩn trong hệ tiêu hóa.
Theo nghiên cứu, củ này còn ức chế các yếu tố gây viêm cytokin và COX-2 giúp chống viêm hiệu quả. Đồng thời kích hoạt enzym chống oxy hóa làm giảm tổn thương mô ở đường ruột.
Nguyên liệu:
- Gạo 60g.
- Hoài sơn 40g.
- Cùi vải khô 50g.
- Hạt sen 30g.
Cách chế biến:
- Rửa sạch các nguyên liệu.
- Giã nát củ mài, hạt sen và vải khô.
- Gạo đem vo sạch với nước, thêm hỗn hợp nguyên liệu trên cho vào nấu. Đun đến khi chín nhừ.
- Mẹ bầu nên ăn khi còn nóng vào buổi tối để cải thiện bệnh viêm đại tràng.
2. Món cháo củ sen
Sen là loại thảo dược giàu dinh dưỡng, tất cả bộ phận của cây đều được sử dụng trong y học cổ truyền để chữa nhiều bệnh khác nhau. Củ sen chứa chất xơ có tác dụng nhuận tràng, hiệu quả trong điều trị viêm đại tràng thể táo bón. Đồng thời giúp kích thích co bóp ở ruột non để tăng cường tiêu hóa và giúp ngăn ngừa bệnh trĩ.
Ngoài ra, loại củ này chứa hàm lượng vitamin C giúp chống oxy hóa mạnh, tiêu diệt các gốc tự do gây ra bởi quá trình viêm.
Nguyên liệu:
- Gạo 100g.
- Củ sen 150g.
- Đường 30g.
Cách chế biến:
- Bỏ vỏ rồi đem củ sen đi rửa sạch, thái thành những lát nhỏ.
- Vo gạo, cho củ sen vào rồi thêm nước nấu đến khi chín mềm. Thêm chút đường, muối nêm vừa miệng.
3. Khoai lang hấp
Theo Đông y, khoai lang có tác dụng nhuận tràng giúp cải thiện tình trạng táo bón ở người bị viêm đại tràng. Ngoài ra, trong loại của này còn chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa, chống viêm như beta caroten, acid chlorogenic và anthrocyanin. Chúng có khả năng bảo vệ niêm mạc đại tràng khỏi tổn thương và ngăn ngừa tái phát bệnh.
Nguyên liệu: Khoai lang tím. Nên chọn loại củ ruột màu đậm như vàng hoặc tím vì chúng có hàm lượng anthrocyanin cao hơn.
Cách thực thiện:
- Khoai lang đem rửa sạch, hấp cách thủy.
- Xếp củ lớn xuống dưới, củ nhỏ lên trên để khoai được chín đều.
- Sau khi nước sôi, giữ lửa nhỏ cho tất cả các củ chín mềm.
Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể chế biến theo nhiều phương pháp khác nhau như hấp, hầm canh hoặc nấu thành các món ăn nhẹ như chè, thạch rau câu, bánh bao.
Thực phẩm nên tránh
Một số món ăn, đồ uống làm kích hoạt bệnh gây bùng phát rất nguy hiểm cho thai nhi. Vì vậy, mẹ bầu nên tránh những thực phẩm sau:
- Đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, cay nóng… kích thích niêm mạc đường tiêu hóa.
- Thực phẩm gây dị ứng: Nếu mẹ bầu bị dị ứng với loại nào nên thay thế bằng những thực phẩm khác có hàm lượng dinh dưỡng tương đương. Như vậy cơ thể sẽ không bị thiếu hụt chất.
- Đường lactose trong bơ sữa, đặc biệt là sữa bò không tiêu hóa được khiến triệu chứng của bệnh tồi tệ hơn.
- Đồ uống có ga, nước ngọt, các chất kích thích như rượu bia, cà phê… làm gia tăng tình trạng tiêu chảy, đầy hơi.
- Rau màu xanh đậm như bắp cải, bông cải xanh… gây khó tiêu ở người viêm đại tràng.
- Thực phẩm sống, chưa nấu chín do chúng chứa vi khuẩn ký sinh, nếu ăn phải nguy cơ gây tình trạng đau bụng, đi ngoài.
Trên đây là những vấn đề cần lưu ý cho mẹ bầu đang bị bệnh viêm đại tràng. Hi vọng rằng bài viết có thể giúp ích cho bạn. Chúc mẹ bầu và thai nhi thật nhiều sức khỏe.
Nguồn tham khảo
- https://www.crohnscolitisfoundation.org/sites/default/files/legacy/assets/pdfs/pregnancyfactsheet.pdf
- https://www.uptodate.com/contents/inflammatory-bowel-disease-and-pregnancy-beyond-the-basics
- https://www.tapchidongy.org/ba-bau-bi-viem-dai-trang.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4836574/
- (1) https://www.researchgate.net/publication/11181936
Nguyễn thị nhinh đã bình luận
0376076455
Dược sĩ: Lê Huyền đã bình luận
Chào bạn!
Bạn để ý điện thoại, chúng tôi sẽ liên hệ sớm tới bạn.