Chào bác sĩ!
Khoảng 3 – 4 tháng trở lại đây, sau mỗi lần đại tiện tôi đều có cảm giác hậu môn rất đau rát. Ban đầu tôi cũng nghĩ đây là điều bình thường nên không để ý. Nhưng tình trạng này kéo dài vài tháng nay khiến tôi thấy rất khó chịu, mệt mỏi. Mỗi lần đi vệ sinh xong có cảm giác không thoải mái, còn không dám ngồi xuống ghế ngay vì đau rát. Vậy cho tôi hỏi nguyên nhân do đâu khiến đi cầu bị đau rát và cách cải thiện? Tôi xin cảm ơn!
(Phạm Văn Quý – 55 tuổi)
Trả lời
Cảm ơn chú Quý đã gửi câu hỏi về chuyên mục sức khỏe của chúng tôi. Với thắc mắc của chú, các chuyên gia sức khỏe xin giải đáp như sau:
Đi cầu đau rát hậu môn là biểu hiện mà rất nhiều người gặp phải. Nguyên nhân dẫn tới hiện tượng này cũng rất đa dạng. Trên thực tế, có rất nhiều nguyên nhân sinh lý, thói quen ăn uống sinh hoạt dẫn tới đi vệ sinh bị đau hậu môn. Tuy nhiên, đây cũng có thể là triệu chứng cảnh báo bệnh lý gây ảnh hưởng tới sức khỏe.
Nguyên nhân đi cầu bị đau rát hậu môn
Nguyên nhân sinh lý
Ăn nhiều đồ cay nóng: Thực đơn có quá nhiều món cay nóng có thể là nguyên nhân gây ra những rắc rối ở hệ tiêu hóa, đặc biệt là hậu môn. Thực tế, đồ ăn có tính cay nóng thường không phân hủy hết trong quá trình tiêu hóa, vẫn tồn tại khi đào thải ra ngoài qua đường hậu môn. Mà hậu môn lại khá nhạy cảm, không chịu được những kích thích mạnh nên thường gây ra cảm giác khó chịu, đi đại tiện bị đau rát.
Thói quen nhịn đại tiện: Lười đi vệ sinh khiến phân lưu lại lâu hơn trong trực tràng gây mất nước, dẫn tới táo bón. Mỗi lần đi đại tiện sẽ gặp nhiều khó khăn hoặc đi cầu đau rát hậu môn. Bên cạnh đó, nếu bạn không giữ vệ sinh khu vực này rất dễ gây khó chịu, ngứa ngáy, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công.
Quan hệ tình dục bằng đường hậu môn: Quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là qua đường hậu môn là nguyên nhân gây nứt hậu môn, dẫn tới đi cầu bị đau rát. Ngoài ra, quan hệ thô bạo gây tổn thương càng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Nguyên nhân bệnh lý
Đi cầu đau rát hậu môn là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý gây ảnh hưởng tới sức khỏe. Một số bệnh lý dễ dàng điều trị nhưng một số khác lại nghiêm trọng và cần phải can thiệp phẫu thuật. Nếu thỉnh thoảng đau nhẹ khi đi cầu là điều bình thường. Nhưng điều này diễn ra thường xuyên thì rất có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiền ẩn. Một vài nguyên nhân có thể gặp như:
Táo bón:
Táo bón khiến phân khô cứng hơn bình thường khiến việc đi đại tiện trở nên khó khăn hơn. Phân có thể gây kích thích lên niêm mạc hậu môn, gây ra triệu chứng đau rát. Các triệu chứng khác đi kèm như đại tiện ít hơn 3 lần/tuần, máu có lẫn phân, phân màu đen, vón cục, bụng đầy trướng...
Táo bón thường gặp ở những người có chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước, hay nhịn tiểu, dùng thuốc điều trị dài hạn, lạm dụng rượu bia, sử dụng thực phẩm cay nóng...
☛ Tham khảo thêm: Táo bón kéo dài là bệnh gì?
Nứt kẽ hậu môn:
Khi hậu môn xuất hiện các vết nứt do tác động bên ngoài hoặc do phân quá cứng gây tổn thương hậu môn cũng có thể gây ra triệu chứng đau hậu môn khi đi cầu. Đây là hệ quả của táo bón kéo dài, do chấn thương, quan hệ tình dục qua đường hậu môn... khiến người bệnh cảm thấy đau rát, khó chịu sau mỗi lần đi đại tiện, đặc biệt thường có màu đỏ tươi kèm theo phân hoặc xuất hiện trên giấy vệ sinh.
Áp xe hậu môn:
Đây là hiện tượng nhiễm trùng cấp tính ở vùng hậu môn làm xuất hiện ổ mủ bên trong niêm mạc hoặc vùng da xung quanh hậu môn. Áp xe thường khiến hậu môn bị sưng nóng, đau rát, mức độ đau có thể tăng lên khi vận động mạnh hoặc mỗi lần đi đại tiện.
Rò hậu môn:
Rò hậu môn là biến chứng do áp xe hậu môn bị vỡ, làm xuất hiện cấu trúc đường rò bên trong niêm mạc. Rò hậu môn thường gây đau rát, sưng nóng, chảy dịch mủ xung quanh vùng lỗ rò. Mỗi lần người bệnh đi vệ sinh cảm thấy rất khó chịu, đau rát.
Bệnh trĩ:
Bệnh trĩ khiến vùng tĩnh mạch ở hậu môn bị sưng và căng giãn quá mức. Khi đi vệ sinh nặng bị đau rát là do trong búi trĩ nằm ở vùng sát rìa hậu môn có cục máu đông. Khi cục máu đông này có kích thước to lên sẽ gây đau mỗi khi đứng lên, ngồi xuống hoặc đi lại và rất dễ bị chảy máu.
Tiêu chảy:
Không chỉ táo bón mới gây đau hậu môn, tiêu chảy kéo dài cũng vậy. Khi bị tiêu chảy quá thường xuyên, thường xuyên áp lực, phân qua hậu môn liên tục cũng có thể gây tổn thương niêm mạc của nó. Do đó, người bệnh sau khi đi cầu sẽ xuất hiện cảm giác đau rát hậu môn.
Bệnh viêm ruột:
Bệnh viêm loét đại tràng và bệnh Crohn là bệnh lý có thể gây đau rát hậu môn sau mỗi lần đại tiện. Những người mắc bệnh này thường đi cầu kèm phân nhầy máu, có thể kèm các triệu chứng khác như đau bụng, mót rặn, giảm cân...
☛ Tham khảo thêm tại: Viêm đại tràng đi ngoài ra máu có nguy hiểm?
Nhiễm nấm hoặc các bệnh lây qua đường tình dục:
Các bệnh lý lây qua đường tình dục như lậu, chlamydia, herpes, giang mai, virus HPV... có thể bị đau ở vùng hậu môn trực tràng với mức độ ít hoặc vừa. Cơn đau thường không xảy ra khi đi đại tiện và luôn có các dấu hiệu khác kèm theo như chảy máu, chảy dịch hoặc ngứa hậu môn.
Ung thư hậu môn:
Hầu hết các trường hợp đại tiện xong bị đau rát hậu môn thường không liên quan tới ung thư. Tuy nhiên, bạn không nên quá chủ quan bởi có một số trường hợp kéo dài có nguy cơ hình thành những khối u có thể gây chảy máu, khối u bất thường làm thay đổi thói quen đại tiện và khiến đau ngày càng tăng lên. Các dấu hiệu gợi ý ung thư hậu môn như:
- Đại tiện ra máu, đau rát.
- Sụt cân đột ngột.
- Cơ thể mệt mỏi, không hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn...
☛ Tham khảo thêm: Đi ngoài ra máu là dấu hiệu bệnh gì?
Khắc phục hiện tượng đau rát hậu môn khi đi cầu
Bên cạnh việc thăm khám, tìm ra nguyên nhân gây đi cầu đau rát, chú có thể áp dụng một số biện pháp sau đây nhằm giảm cảm giác khó chịu mỗi khi đại tiện:
Thay đổi chế độ ăn uống
- Bổ sung đủ chất xơ để ngăn ngừa và giảm táo bón. Chất xơ có nhiều trong các loại đậu, bánh mỳ, trái cây, rau tươi,.. Tuy nhiên, việc ăn chất xơ cũng cần được quản lý nhằm đem lại hiệu quả cao bởi ăn quá nhiều chất xơ cũng có thể dẫn tới đầy hơi.
- Uống đủ nước từ 1,5 - 2 lít nước/ngày đối với người trưởng thành. Nước và chất xơ là 2 yếu tố quan trọng giúp phân mềm hơn để đi vệ sinh dễ dàng.
- Nên ăn những thực phẩm đã nấu chín, hạn chế ăn thực phẩm tươi sống, thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.
- Hạn chế thực phẩm cay nóng, thực phẩm có nguy cơ dị ứng cao như hải sản, sữa, các loại đậu,...
- Ăn đúng giờ và đủ bữa để ổn định hoạt động của đường tiêu hóa và bài tiết.
- Kiêng rượu bia, cà phê, nước ngọt có ga và trà đặc bởi chúng có thể khiến cơ thể dễ mất nước và làm phân khô cứng hơn bình thường.
Xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, chú cần thay đổi thói quen sinh hoạt lành mạnh và khoa học để giảm hiện tượng táo bón và đau rát hậu môn.
- Tập thói quen đi vệ sinh theo giờ nhằm ổn định hoạt động bài tiết của đường ruột, giảm thiểu tình trạng rối loạn đại tiện.
- Đị vệ sinh ngay khi có nhu cầu bởi nhịn đại tiện có thể kéo dài thời gian phân trong đường ruột. Dần dần khiến phân trở nên khô cứng và tăng nguy cơ táo bón.
- Hạn chế đứng, ngồi quá nhiều hoặc mang vác vật nặng. Các hoạt động này sẽ làm tăng áp lực lên hậu môn và dễ gây bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn...
- Tập thể dục đều đặn nhằm tăng cường trao đổi chất trong cơ thể, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Ngâm rửa hậu môn hàng ngày để làm mềm niêm mạc, giảm ngứa và hạn chế khô rát.
- Mặc trang phục rộng rãi, thoải mái để hạn chế ma sát với vết nứt ở hậu môn.
- Tránh quan hệ tình dục bằng đường hậu môn khi cơ quan này đang bị tổn thương.
- Hạn chế stress, căng thẳng thần kinh...
Nên tập cho mình thói quen đi đại tiện đúng giờ.
Dùng thuốc nhuận tràng
Thuốc làm mềm phân có thể giúp người bệnh giảm triệu chứng đau rát. Tuy nhiên, không nên lạm dụng bởi thuốc có thể gây ra hậu quả xấu. Cần phải thông qua sự đồng ý của bác sĩ trước khi dùng thuốc.
Mẹo chữa tại nhà
Một số mẹo nhỏ sau đây có tác dụng giảm nhanh hiện tượng đau rát hậu môn khi đi đại tiện:
- Chườm lạnh: Nếu hậu môn đau rát kèm theo hiện tượng sưng nóng, bạn có thể chườm lạnh lên khu vực này. Nhiệt độ từ đá lạnh có thể làm co mạch, hạn chế tuần hoàn máu và hỗ trợ giảm viêm.
- Dầu dừa: Hậu môn bị đau rát do nứt nẻ thì bạn có thể thoa dầu dừa 2 lần/ngày để làm ẩm vùng da này. Bên cạnh đó, các acid béo trong dầu dừa còn hỗ trợ phục hồi các vết nứt, ngăn ngừa viêm nhiễm.
- Ngâm nước muối ấm: Nếu hậu môn bị đau rát do tiêu chảy và táo bón, chú có thể ngâm với nước muối ấm nhằm xoa dịu vùng da bị kích thích này.
- Đắp lá diếp cá: Trong lá diếp cá có chứa thành phần quercetin có tác dụng bảo vệ thành mạch, giảm sung huyết. Giã và đắp diếp cá lên hậu môn có tác dụng giảm đau nhức, sưng nóng và ngứa ngáy do bệnh trĩ gây ra.
Mẹo dùng rau diếp cá đắp lên vùng hậu môn giảm sưng, ngứa ngáy do trĩ gây ra.